لِو سمنویچ ویگوتسکی در سال ۱۸۹۶ در روسیه به دنیا آمد. او در دوران تحصیل به مطالعۀ موضوعات مختلفی ازجمله روان‌شناسی، فلسفه و ادبیات پرداخت و مدرک حقوق خود را از دانشگاه سلطنتی مسکو در سال ۱۹۱۷ دریافت کرد.
پس از فارغ‌التحصیلی به زادگاه خود، گومل که گرفتار مشکلات ناشی از اِشغال آلمان، خشک‌سالی و جنگ داخلی بود، برگشت. دو برادرش فوت کردند و او نیز به بیماری سِل مبتلا شد و سرانجام بر اثر این بیماری درگذشت. او دروس روان‌شناسی و ادبیات آموزش داد، نقدهای ادبی نوشت و ویراستار مجله بود.
او همچنین در مرکز تربیت‌معلم کار کرد و در آنجا آزمایشگاه روان‌شناسی راه انداخت و کتاب روان‌شناسی تربیتی نوشت.
رویداد مهم در زندگی ویگوتسکی
یک رویداد مهم در زندگی ویگوتسکی در سال ۱۹۲۴ در دومین کنگرۀ روان‌عصب‌شناسی تمام روسی در لنین‌گراد رخ داد. نظریۀ غالب روان‌شناسی آن زمان، تجارب ذهنی را به نفعِ بازتاب‌های شرطی پاولف و تأکید رفتارگرایی بر تأثیرات محیطی نادیده گرفت. ویگوتسکی در این کنگره مقاله‌ای ارائه کرد که در آن دیدگاه‌های غالب را مورد انتقاد قرار داد و دربارۀ رابطۀ بازتاب‌های شرطی با هشیاری و رفتار انسان سخن گفت. آزمایش‌های پاولف با سگ‌ها و مطالعات کُهلر با میمون‌ها بسیاری از تمایزات بین حیوانات و انسان‌ها را از بین برد.
ویگوتسکی ادعا کرد که برخلاف حیوانات که تنها به محیط واکنش نشان می‌دهند، انسان‌ها دارای این ظرفیت سازگاری هستند که محیط را برای اهداف خودشان تغییر دهند. سخنرانی او چنان تأثیری بر یکی از حاضران- الکساندر لوریا گذاشت که از او دعوت کرد تا به موسسۀ مشهور روان‌شناسی تجربی در مسکو بپیوندد.
تأسیس موسسۀ نقص‌‌‌شناسی
او به تأسیس موسسۀ نقص‌‌‌شناسی کمک کرد. هدف آن موسسه، مطالعۀ راه‌های کمک به افراد معلول بود. تا زمان مرگش در سال ۱۹۳۴، او مطالب زیادی در زمینۀ میانجی‌گری اجتماعی یادگیری و نقش هشیاری، اغلب با همکاری لوریا و لئونتیف نوشت.
تأثیر اندیشه‌های مارکسیستی
برای درک موضعِ ویگوتسکی لازم است این نکته را در ذهن داشته باشید که او یک مارکسیست بود و نظریات او نمایانگر تلاش برای به‌کاربردن عقاید مارکسیستی دربارۀ تغییرِ اجتماعی به زبان و رشد بود. بعد از انقلاب روسیه در سال ۱۹۱۷، یک فوریت در میان رهبران جدید، تغییرات سریعی در توده‌های مردم ایجاد کرد. جهت‌گیری نظریِ اجتماعی- فرهنگی قوی ویگوتسکی به‌خوبی با اهداف انقلاب در تغییر فرهنگ به یک نظام سوسیالیستی مطابقت داشت.
محدودیت انتشار و دسترسی به منابع
ویگوتسکی به جامعۀ غربی مانند نوشته‌های پیاژه دسترسی محدودی داشت، اما بخش اندکی از آنچه او نوشته بود در طول عمر کوتاه یا در سال‌های بعد از مرگش منتشر شد. یک جو سیاسی منفی در اتحاد جماهیر شوروی سابق حاکم بود؛ در میان بسیاری از چیزهای دیگر، حزب کمونیست نشریات و آزمون‌های روان‌شناختی را محدود کرد. ویگوتسکی طرفدار تفکر تجدیدنظرطلبی بود. او از دیدگاه پاولفی در مورد روان‌شناسی که روی بازتاب‌ها متمرکز بود، به یک دیدگاه فرهنگی- تاریخی که بر زبان و تعامل اجتماعی تأکید داشت، تغییر جهت داد. برخی از نوشته‌هایش با دیدگاه‌های استالین در تضاد بود و به همین علت منتشر نشدند. استناد به کارهای او در اتحاد جماهیر شوروی تا دهۀ ۱۹۸۰ ممنوع بود.
در سال‌های اخیر، نوشته‌های ویگوتسکی به‌طور فزاینده‌ای ترجمه و منتشر شده‌اند که تأثیرات خود را بر حوزه‌هایی چون علوم تربیتی، روان‌شناسی و زبان‌شناسی بسط داده است.
منبع: شانک. دیل. اچ. (زیر چاپ). روان‌شناسی یادگیری: رویکرد تربیتی (ویرایش هشتم). (ترجمه اکبر رضایی). تهران: ارجمند. (تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی، ۲۰۲۰).
