مروری بر زندگی با افراد دارای اختلال نقص توجه/ بیش فعالی (ADHD)

در گذشته، اختلال نقص توجه/ بیش فعالی (ADHD) شرایطی در نظر گرفته می ­شد که کودکان داشتند و بعداً قبل از رسیدن به بزرگ‌سالی این مشکل برطرف می‌شد. بااین‌حال، ما اکنون می­ دانیم که ADHD یک شرایط عصب‌شناختی است که در تمام طول عمر جریان دارد.

بااین‌حال، نشانه ­های ADHD با گذشت زمان تغییر می­ کنند. به‌عنوان‌مثال، بیش فعالی کودکی ممکن است در بزرگ‌سالی کاهش یابد، زیرا یک فرد بالغ راه‌های سالم برای انتقال انرژی خود پیدا می­ کند.

حتی با تغییر علائم، ADHD هنوز می­ تواند در عملکرد بزرگ‌سال اختلال ایجاد کند. روابط فرد، سلامتی، کار و امور مالی فقط چند حوزه از زندگی شخص است که ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند.

بااین‌حال، ADHD اغلب برای مدتی تشخیص داده نمی‌شود. بسیاری از بزرگ‌سالان که احساس «تنبلی» یا «پراکنده شدن مغز» کرده‌اند، وقتی متوجه می‌شوند ADHD دارند تعجب می‌کنند.

اینکه آیا شما از جمله والدینی هستید که فرزند شما مشکوک به ADHD است و یا هنوز در بزرگ‌سالی این اختلال تشخیص داده نشده است، بهتر است علائم، گزینه ­های درمانی و بهترین راهکارها برای زندگی خوب با افراد داری این نوع اختلال را بفهمید.

علائم

علائم ADHD در کودکان می ­تواند گستره وسیعی از مشکلات تحصیلی، اجتماعی و رفتاری را شامل شود.

مشکل در گذراندن مدت‌زمان طولانی برای انجام تکالیف و یا مشکل در نشستن دو مورد از علائم رایج کودکان است.

بزرگ‌سالان مبتلابه اختلال نقص توجه/ بیش فعالی ممکن است خیلی راحت بی­ حوصله شوند، ممکن است مدت‌زمان زیادی طول بکشد تا کارهای مربوط به وظایف خود را انجام دهند و ممکن است در طول مکالمات برای گوش دادن مشکل داشته باشند.

حتی افرادی که قبلاً به ADHD مبتلا شده ­اند گاهی اوقات در تشخیص رفتارها و مسائلی که از این اختلال ناشی می‌شوند، چالش دارند. آن‌ها ممکن است فکر کنند حواس‌پرتی یا رفتار تکانشی فقط بخشی از هویت آن‌هاست و نه نشانه ­ای از وضعیت اختلال آن‌ها.

اغلب قضاوت‌های اخلاقی در مورد رفتارهای ناشی از ADHD وجود دارد. به‌عنوان‌مثال، عدم توانایی نشستن در جلسه ­ای ممکن است “بی­احترامی” تلقی شود. شخصی که در مدرسه شبیه افراد بی­ دقت اشتباه می ­کند، ممکن است “بی­ انگیزه” شناخته شود.

بزرگ‌سالان و کودکان مبتلابه ADHD ممکن است خود را تنبل یا احمق بدانند، البته زمانی که هیچ‌کدام از این دو مورد درباره آن‌ها صدق نمی‌کند. دانستن ظرافت‌هایی از نوع ADHD به شما کمک می­ کند تا خود را از این نظرات منفی و شرم و گناه ناشی از آن‌ها برهانید.

این به شما کمک می­ کند تا به‌جای آن یک راه‌حل پیشگیرانه پیدا کنید.

علل و عوامل خطر

درحالی‌که یک مولفه ژنتیکی قوی برای  ADHDوجود دارد-­ محققان تخمین می ­زنند که درصد سهم عوامل ژنتیکی در این اختلال بیش از ۷۰% است­-­ البته این تضمین نمی ­کند که ADHD به نسل بعدی منتقل شود.

چندین عامل خطر محیطی دیگر وجود دارند که ممکن است در این اختلال نقش داشته باشند. به‌عنوان‌مثال، قرار گرفتن در معرض سموم خاصی مانند سرب یا داشتن برخی از بیماری‌های خاص مانند مننژیت می­تواند شانس ابتلا به این اختلال را افزایش دهد.

علاوه بر این، تغذیه ضعیف یا مصرف مواد مخدر در طول دوران بارداری ممکن است در ابتلای کودک در حال رشد به این اختلال نقش داشته باشد.

تشخیص

در گذشته، از اصطلاحات اختلال نقص توجه (ADD) و ADHD استفاده می ­شد؛ اما اختلال نقص توجه دیگر یک تشخیص رسمی نیست.

در حال حاضر، سه ارائه ADHD وجود دارد. این اختلال‌ها عبارت‌اند از:

• ارائه بیش‌ازحد بی­ توجه؛
• ارائه بیش‌ازحد فزون جنبشی-­ تکانشی؛
• ارائه ترکیبی.

ADHD قبلاً تحت عنوان اشکال مختلف زیرنوع ADHD نامیده می ­شدند. بعد وقتی چاپ پنجم کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) در سال ۲۰۱۳ منتشر شد، اصطلاح “زیرنوع‌” به “ارائه” تغییر یافت. به‌عنوان‌مثال، یک فرد ممکن است مبتلابه ADHD، با ارائه ترکیبی قابل تشخیص داده شود.

باوجوداینکه اکنون مدتی است اصطلاح رسمی ارائه شده است، بسیاری از مردم هنوز از اصطلاحات “زیرنوع‌ها” و “نوع‌ها” استفاده می­ کنند.

تشخیص ADHD به‌اندازه انجام آزمایش خون یا پر کردن پرسشنامه آنلاین ساده نیست. یک ارزیابی دقیق لازم است. این کار به ­وسیله یک متخصص سلامت انجام می ­شود که از راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM) برای تعیین معیارها استفاده می­ کند.

این سنجش با استفاده از پرسشنامه‌ها، مقیاس‌های رتبه­ بندی، آزمون‌های غربالگری شناختی و مصاحبه‌ها، و از طریق اندازه ­گیری توجه پایدار و حواس­پرتی انجام می­ شود. علائم نقص توجه/ بیش فعالی می ­تواند شبیه به سایر بیماری‌ها مانند افسردگی، اختلال دوقطبی، ناتوانی‌های یادگیری و مشکلات خواب باشد.

درمان

دارو رایج‌ترین روش درمان اختلال نقص توجه/ بیش فعالیاست. بااین‌حال، این تنها راه نیست.

جمله ­ای وجود دارد که می­ گوید: “قرص‌ها، مهارت‌ها را آموزش نمی ­دهند.” این بدان معنی است که یادگیری روش‌های سازگار با ADHD برای انجام کارهای روزانه نیز مفید است.

بسیاری از برنامه‌های درمانی شامل ترکیبی از رویکردها هستند، زیرا هر روش اثربخشی دیگری را افزایش می‌دهد. به‌عنوان‌مثال، مصرف دارو می‌تواند انجام رفتارهای جدید را آسان‌تر کند. در ادامه متداول‌ترین درمان‌های ADHD ارائه می‌شوند:

• داروها– دو گروه دارو وجود دارد که پزشک ممکن است تجویز کند. داروهای محرک و غیر محرک. محرک‌ها، بیش فعالی و تکانش گری را کاهش داده و توجه را افزایش می ­دهند. محرک‌ها اغلب مؤثر هستند اما با برخی خطرهایی همراه‌اند.
• درمان-­ درمان شناختی رفتاری (CBT) به‌طور خاصی در درمان ADHD می­ تواند مؤثر باشد. مهارت‌های CBT می­تواند به تغییر الگوهای تفکر غیرمولد کمک کند و تغییرات رفتاری که می­تواند عملکرد را بهبود بخشند، شناسایی کند.
• تغییر در سبک زندگی-­ روش‌های بسیاری وجود دارد که می ­توانید اثرات منفی ADHD در زندگی خود را به حداقل برسانید. درخواست انطباق‌های محل کار می­ تواند به شما کمک کند تا مولدتر شوید. ایجاد چک لیست‌ها و سازمان‌دهی امور می تواند مدت‌زمان جستجو برای اقلامی که سرجایشان نیستند، را کاهش دهد. ورزش منظم ممکن است به کاهش برخی از علائم کمک کند.

لازم است با درمانگر خود همکاری نزدیک داشته باشید تا بهترین راهکار درمانی برای شما پیدا کند.

زندگی با افراد دارای ADHD

کنار آمدن با تشخیص ADHD می­تواند هیجان‌های مختلفی را برانگیزاند. دانستن اینکه چه چیزی می­ توان انتظار داشت و چگونه به بهترین شکل ممکن زندگی خود را مدیریت کرد، ممکن است یکی از مؤلفه‌های مهم در کنار آمدن با سرازیر شدن غلتک هیجانی باشد.

اگرچه ADHD قابل‌درمان نیست، معمولاً علائم بیماری به‌خوبی قابل‌کنترل هستند.

بهتر است علائم و پیشرفت خود را نظارت کنید تا بتوانید در صورت نیاز درمان خود را تنظیم کنید.

همچنین بهتر است بدانید که چه کسی باید درباره تشخیص شما آگاهی داشته باشد. آیا باید به دوستان خود بگویید؟ آیا خانواده شما باید بدانند؟ آیا باید به کارفرمای خود بگویید؟

درحالی‌که نیازی نیست به هرکسی که در زندگی شما وجود دارد بگویید ADHD دارید، ولی گفتن آن برای افراد اصلی می ­تواند به درک بهتر شما کمک کند؛ و این امر ممکن است در دریافت حمایت و کمک موردنیاز برای احساس بهتر مفید باشد.

ADHD در کودکان

بزرگ کردن کودک مبتلابه ADHD چالش‌های بیشتری را به همراه دارد. دریافت بهترین درمان و حمایت می­تواند برای مدیریت علائم فرزند شما از اهمین بیشتری برخوردار باشد.

درمان ممکن است شامل دارو باشد. داروها می ­توانند به کودکان در مدیریت تکانه ­های خود کمک کنند، متمرکز بمانند و از حواس‌پرتی اجتناب کنند.

علاوه بر دارو، کودکان مبتلابه ADHD ممکن است از انطباق‌ها بهره ­مند شوند. انطباق‌های معمول ممکن است شامل نشستن در نزدیک معلم و زمان اضافی برای انجام تکالیف باشد.

آموزش والدین همچنین می ­تواند جنبه مهمی از درمان باشد. راهبردهای آموزش والدین می­ تواند به شما در یادگیری نظم و راهبردهای حمایتی به کودکان مبتلابه اختلال نقص توجه/ بیش فعالی کمک کند تا علائم خود را مدیریت کنند.

نویسنده: ژاکلین سینفیلد

ترجمه: فروزان جانمردی

ویراستار مقاله: دکتر اکبر رضایی