چگونه به یادگیرنده‌ راهبردی (استراتژیک)‌ تبدیل شویم؟

یادگیرنده‌ راهبردی. اگر شما نیز مانند بسیاری از دانش آموزان زمان محدودی دارید، بهتر است از زمانی که در اختیار دارید، بیشترین بهره آموزشی را ببرید. بااین‌حال سرعت یادگیری تنها عامل مهم نیست. یادگیرنده‌ راهبردی باید قادر باشد به‌درستی اطلاعاتی که آموخته‌شده را به خاطر بسپارد، آن‌ها را بعداً به یاد بیاورد و از آن اطلاعات به‌طور مؤثر در موقعیت‌های مختلف استفاده کند.

تبدیل‌شدن به یادگیرنده راهبردی (استراتژیک) چیزی نیست که یک‌شبه اتفاق بیفتد، ولی از طریق کاربرد چند راهبرد در تمرین روزانه خود می‌توانید بازده بیشتری از زمان یادگیری داشته باشید.

۱- استفاده از اصول یا راهبردهای ارتقای کارآیی حافظه

کارهای زیادی را می‌توان برای افزایش کارآیی حافظه انجام داد، نظیر افزایش تمرکز، اجتناب از مکان‌های شلوغ و برنامه‌ریزی برای زمان مطالعه. ولی راهبرد‌های زیادی در روانشناسی وجود دارند که می‌توانند کارآیی یادگیری را به‌طور چشمگیری در یادگیرنده‌ راهبردی افزایش دهند.

برای بهبود حافظه و حفظ اطلاعات جدید، برخی از این اصول تقویت حافظه را امتحان کنید.

۲ – به تمرین و یادگیری چیزهای جدید ادامه دهید

یک‌راه مطمئن و ساده برای تبدیل‌شدن به یادگیرنده‌ راهبردی ادامه دادن به یادگیری است. در مقاله‌ای که توسط مجله نیچر انتشار یافته بود، گزارشی وجود داشت در رابطه با اینکه، افرادی که شعبده‌بازی را یاد می‌گیرند، میزان مایع خاکستری در قطعه پس‌سری مغزشان افزایش می‌یابد، ناحیه‌ای که در ارتباط با حافظه دیداری ما است؛ وقتی این افراد، تمرین و تکرار این مهارت جدیدش را کنار می‌گذارند، آن مایع خاکستری ناپدید می‌شود.

 پس اگر شما در حال یادگیری زبان جدیدی هستید، دانستن این نکته برای شما مهم است که به‌منظور نگه‌داشتن مطالبی که یاد می‌گیرید، باید تمرین و تکرار آن زبان جدید را ادامه دهید؛ ضرب‌المثل «ازش استفاده کن یا از دستش بده» در رابطه با این فرآیند مغزی است که به هرس کردن مشهور است؛ مسیرهای مشخص و اطلاعات مورداستفاده در مغز باقی می‌مانند و دیگر اطلاعات هرس می‌شوند؛ اگر می‌خواهید دانش جدیدی را یاد بگیرید به‌گونه‌ای که در مغز شما باقی بماند، تمرین و مرور ذهنی را فراموش نکنید.

۳ – با روش‌های مختلفی یاد بگیرید

یکی دیگر از بهترین راه‌ها برای تبدیل شدن به یادگیرنده‌ راهبردی این است که بیشتر از یک روش برای آموختن استفاده کنیم، به‌جای اینکه فقط به گوش دادن پادکست که شامل یادگیری شنیداری است، اکتفا کنیم، باید راهی بیابیم تا اطلاعات را هم به‌صورت کلامی و هم به‌صورت دیداری تمرین و تکرار کنیم. این روش‌ها می‌توانند شامل توضیح دوباره آموخته‌ها به یک دوست، یادداشت‌برداری یا کشیدن نقشه ذهنی باشد؛ وقتی از بیش از یک روش برای آموختن استفاده می‌کنید، درواقع مطالب را بهتر در ذهن خود تثبیت می‌کنید و هرچه روش‌ها بیشتر باشند، یادگیری بهتر خواهد بود.

 بنابر نظر محقق جودی ویلیس «هرچقدر بخش‌های مختلف مغز درگیر یک موضوع شوند و آن را ذخیره کنند، ارتباطات بیشتری صورت می‌گیرد، این افزونگی به معنای این است که دانش‌آموزان فرصت بیشتری خواهند داشت تا در پاسخ به یک نشانه واحد، تمام قسمت‌های مربوط به اطلاعات را از مناطق ذخیره‌سازی چندگانه خود بازیابی کنند. این ارجاع متقابل دانش و اطلاعات به این معنا است که ما یاد می‌گیریم، به‌جای آن‌که فقط حفظ کنیم».

۴ – چیزی را که یاد گرفته‌اید به دیگری بیاموزید

مربیان مدت‌هاست می‌گویند که یکی از بهترین راه‌های آموختن مطالب و تبدیل شدن به یادگیرنده‌ راهبردی این است که آن را به کس دیگری آموزش دهید. آیا کنفرانس‌های کلاسی خود را به یاد دارید؟

اساتید و معلمان امیدوارند که با تدریس به دانش‌آموزان دیگر، حتی بیشتر از تکالیفتان می‌آموزید. شما می‌توانید همین رویکرد را در رابطه با مهارت‌ها و دانش‌ جدیدی که می‌آموزید به کار بگیرید.

با ترجمه اطلاعات به زبان خودتان شروع کنید. این فرآیند به‌تنهایی به تقویت دانش جدید در مغز شما کمک می‌کند. قدم بعدی پیدا کردن راهی است که بتوانید اطلاعاتتان را به اشتراک بگذارید؛ بعضی از ایده‌ها عبارت‌اند از: درست کردن پست وبلاگی، تهیه پادکست یا شرکت کردن در یک بحث گروهی.

۵ – استفاده از یادگیری‌های پیشین برای بهبود یادگیری جدید

یکی دیگر از بهترین راه‌های تبدیل‌شدن به یادگیرنده‌ راهبردی، استفاده از یادگیری‌های مرتبط است که شامل ربط دادن اطلاعات جدید با آن چیزی است که می‌دانید. برای مثال، شاید وقتی در مورد رومئو و ژولیت مطالعه می‌کنید، یادگیری کنونی خود را با آنچه از نمایش‌ها و اطلاعات قبلی در ذهن خود از شکسپیر دارید تلفیق کنید که این امر می‌تواند شامل دوره زندگی این هنرمند و دیگر اطلاعات باشد.

۶ – تجارب عملی کسب کنید

برای بسیاری از دانش آموزان مطالعه معمولاً شامل خواندن کتاب درسی، شرکت در کنفرانس‌ها یا تحقیق در کتابخانه یا اینترنت است. اگرچه مطالعه مطالب و یادداشت‌برداری از آن‌ها خیلی مهم هستند، کاربرد دانش و مهارت‌های جدید به‌صورت عملی می‌تواند یکی از بهترین راه‌های برای بهبود یادگیری در یادگیرنده‌ راهبردی باشد.

 اگر به دنبال کسب یک توانایی یا مهارت جدیدی هستید، بر کسب تجارب عملی تمرکز کنید، اگر حوزه یادگیری شما، ورزش یا مهارت‌های ورزشی است، آن فعالیت‌ها را به‌صورت منظم انجام دهید. اگر قصد یادگیری زبان جدیدی را دارید، تمرینات خود را با شخصی دیگر اجرا کنید و به زبان جدید با همدیگر صحبت کنید. فیلم‌هایی به زبان خارجی تماشا کنید و با کسانی که زبان موردنظر شما برای یادگیری جدیدی، زبان مادری آن‌هاست، گفت‌وگو کنید تا این مهارت‌ها در شما شکوفا شود.

۷ – به‌جای تلاش برای به خاطر سپردن، به دنبال پاسخ باشید

البته یادگیری یک فرایند کامل و بی‌عیب و نقصی نیست، گاهی اوقات ما جزئیات چیزی را که به‌تازگی یاد گرفته‌ایم فراموش می‌کنیم، اگر ناگهان متوجه شدید که در حال فشار آوردن به مغزتان برای به یادآوردن نکته ریزی از اطلاعات کسب‌شده هستید، بهتر است خیلی ساده به دنبال پاسخ درست بگردید.

 یک مطالعه نشان داد که هر چه بیشتر در تلاش باشید تا جواب را به خاطر بسپارید، احتمال دارد که در آینده دوباره جواب را فراموش کنید. چرا؟ زیرا این تلاش‌ها برای به یادآوردن اطلاعات آموخته‌شده قبلی، منجر به یادگیری «حالت خطا» به‌جای پاسخ درست می‌شوند.

۸ – بهترین روش یادگیری خود را پیدا کنید

یکی دیگر از بهترین روش‌ها برای ارتقای اثربخشی یادگیری، شناسایی عادت‌ها و سبک‌های یادگیری مختص خودتان است. نظریه‌های مختلفی در مورد سبک‌های یادگیری وجود دارد که می‌تواند در درک بهتر انتخاب بهترین روش یادگیری کمک کند. مفهوم سبک‌های یادگیری، بحث‌ها و نقدهای قابل‌توجهی را برانگیخته است، ولی بسیاری از دانش آموزان به این نکته پی برده‌اند که درک مناسب از ترجیحات یادگیری همچنان می‌تواند مفید باشد.

نظریه هوش‌های چندگانه‌ی گاردنر، هشت نوع متفاوت هوش را نشان می‌دهد که می‌تواند در آشکارسازی نقاط قوت شما کمک کند؛ بررسی «ابعاد سبک یادگیری کارل یونگ» نیز می‌تواند در انتخاب اینکه بهترین راهبرد یادگیری برای شما کدام است، مفید باشد، مدل‌های دیگر مانند سبک‌های یادگیری وارک (VARK) و سبک‌های یادگیری کلب می‌تواند اطلاعات بیشتری از ترجیح شما در مورد یادگیری مطالب جدید ارائه کند.

۹ – از آزمون برای ارتقاء یادگیری استفاده کنید

درحالی‌که به نظر می‌رسد اختصاص وقت بیشتر به مطالعه یکی از بهترین راه‌های افزایش یادگیری است، تحقیقات نشان می‌دهند که آزمون‌ها درواقع بهتر می‌توانند در به خاطر سپردن مطالبی که آموخته‌اید به شما کمک کنند، حتی اگر آن مطالب در آزمون‌ها نیامده باشند.

 مطالعات نشان می‌دهند دانش‌آموزانی که مطالعه کرده و سپس مورد آزمون قرار می‌گیرند، مدت طولانی‌تری مطالب را به یاد داشته و توانسته‌اند آن‌ها را بازگو کنند، حتی در مورد مطالبی که در آزمون نیامده بودند. دانش‌آموزانی که وقت اضافه‌تری برای مطالعه داشتند ولی آزمون نداده بودند، به‌طور معنی‌داری آن مطالب را کمتر به یاد آوردند.

۱۰ – از انجام چند تکلیف به‌طور هم‌زمان اجتناب کنید

سال‌ها این ذهنیت وجود داشت که افرادی که هم‌زمان بیش از یک تکلیف انجام می‌دهند، نسبت به کسانی که نمی‌توانند بیشتر از یک تکلیف به‌طور هم‌زمان انجام دهند برترند. اما اکنون تحقیقات نشان می‌دهند که انجام چند تکلیف در یک‌زمان باعث کاهش کارایی یادگیری می‌شود.

در این مطالعه، شرکت‌کنندگان مقادیر قابل‌توجهی از زمان را هنگام جابه‌جایی بین تکالیف از دست دادند و حتی با پیچیده شدن تکالیف، زمان ازدست‌رفته نیز بیشتر شد. با جابجایی از یک فعالیت به فعالیت دیگر، آهسته‌تر یاد خواهید گرفت، اثربخشی کارتان کمتر می‌شود و خطاهای بیشتری را مرتکب خواهید شد.

چگونه می‌توانید از خطرات چند تکلیفی جلوگیری کنید؟ با تمرکز بر تکلیف موردنظر شروع کنید و کار را برای مدت‌زمان مشخصی ادامه دهید.

جمع‌بندی

تبدیل‌شدن به یادگیرنده‌ راهبردی، زمان‌بر است و این موضوع همیشه نیازمند عزمی راسخ و تمرین و تکرار بسیار است تا عادت‌های جدید تثبیت شوند. با تمرکز صرف بر چند مورد از این راهبردها شروع کنید تا ببینید که آیا می‌توانید از جلسه مطالعه بعدی خود نتیجه بیشتری بگیرید.

نویسنده: کندرا چری، ۲۰۲۰

مترجم: فاطمه عالی بیگی، ۱۳۹۹

ویراستار: دکتر اکبر رضایی روانشناس تبریز