ADHD (بیش فعالی/کمبود توجه): چگونه در کودکان و بزرگسالان درمان می شود؟

ترجمه: سمیه محمد حسین زاده – ۱۴۰۰

    ممکن است دشوار باشد که یاد بگیریم هیچ درمانی برای ADHD (بیش فعالی ) وجود ندارد اما با یک راهکار مناسب، می­توانید پیشرفت­هایی را در مدرسه یا محل کار افراد مبتلا مشاهده کنید و همچنین می توانید روابط ، عزت نفس و اعتماد به نفس افراد مبتلا را بهبود ببخشید. اگرچه درمان بیش فعالی اغلب با داروهای تجویزی همراه است، اما این تنها درمان موجود نیست. درمان، امکانات ویژه، مهارت­های اجتماعی و تغییر سبک زندگی نیز می­تواند به کاهش علائم ADHD (بیش فعالی ) کمک کند .در حقیقت­، مطالعات نشان داده­است که موثرترین راه برای درمان بیش­فعالی با ترکیبی از داروها و مداخلات رفتاری است(گانس[۱]، ۲۰۱۹)

     دارو رایج ترین روش درمانی برای بیش فعالی است. اگر برای شما یا فرزندتان دارو تجویز شده­است، مهم است که علائم خود را کنترل کنید و هرگونه عوارض جانبی را گزارش دهید. با استفاده از این اطلاعات­، پزشک شما می­تواند نسخه را تا یافتن دوز مناسب درمانی تنظیم کند. دو گروه اصلی دارو برای درمان ADHD (بیش فعالی ) محرک و غیرمحرک هستند (گانس، ۲۰۱۹).

محرک­ها ممکن است تجویز فردی که بیش از حد فعال است یک ماده محرک ضد خلاف به نظر برسد. با این حال، محرک­ها باعث کاهش بیش فعالی و تکانشگری و افزایش توجه می­شوند.

محرک های رایج عبارتند از:

1. آدرال (آمفتامین و دکستروآمفتامین)
2. کنسرتا (متیل فنیدیت با انتشار گسترده)
3. دکسدرین (دکستروآمفتامین)
4. فوکالین (دگزمتیل فنیدیت)
5. متادات (متیل فنیدیت هیدروکلراید)
6. ریتالین (متیل فنیدیت)

غیر محرک­ ها

در حالی که مواد محرک معمولاً اولین دارویی است که برای درمان ADHD تجویز می­شود، اما گاهی ممکن است به جای آن از یک ماده محرک استفاده شود. این دارو در صورتی انتخاب می­شود که شما یا فرزندتان عوارض جانبی منفی با داروهای محرک را تجربه کرده­اید یا نگران سواستفاده از محرک هستید(شیتهاور[۲]، ۲۰۱۳). نمونه هایی از داروهای غیر محرک عبارتند از:

1. استراترا(اتوموکتستین)
2. هیدروکلراید بوپروپیون(Wellbutrin XL)
3. گوانفاسین Intuniv))
4. کلونیدین(کاتاپرس)

استراتژی­ های رفتاری

محیط نقش مهمی در مدیریت علائم ADHD (بیش فعالی ) دارد. یک محیط غیرسازمان یافته و غیر ساختاری می­تواند علائم را بدتر کند. از طرف دیگر، یک محیط ساختاریافته، غیرآشفته و قابل پیش­بینی می­تواند کمک زیادی کند. در اینجا چند نمونه از استراتژی­های رفتاری وجود دارد که برای کودکان و بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی موثر است:

• ایجاد روال: داشتن روال­های ساده و قابل پیش­بینی در طول روز به معنای انجام کارهای ضروری بدون وحشت لحظه آخر است. یک روال سالم صبح، عصر و عصر ممکن است مراحل لازم برای انجام وظایف را ترسیم کند.
• ایجاد چک لیست: برای هر فرآیند چند مرحله­ای که پیچیده یا پر تنش به نظر می­رسد می­توان یک چک لیست تهیه کرد. این به عنوان یک کمک حافظه عمل می­کند و به شما یا فرزندتان کمک می­کند احساس نظم کنید. به عنوان مثال­، شما می­توانید یک چک لیست را در جلوی درب قرار دهید و در آن لیست تمام موارد مورد نیاز شما یا فرزندتان در طول روز وجود دارد.
• استفاده از تایمر: برای کمک به شما یا فرزندتان در توجه به تکالیف منزل یا یک پروژه کاری، یک تایمر را به مدت ۱۵ دقیقه تنظیم کنید (نشانگر زمان اختصاصی تمرکز). وقتی زنگ خورد، یک استراحت کوتاه داشته باشید و سپس تایمر خود را دوباره تنظیم کنید.
• تنظیم هشدارها: می توانید هشدارها را تنظیم کنید تا به شما یا فرزندتان یادآوری کند از دارو استفاده کنید یا از خانه خارج شوید. هشدارها می توانند قدرتمند باشند زیرا نیاز به یادآوری را در افراد کاهش می­دهد.
• ایجاد نمودارها: اگر رفتاری یا عادتی وجود دارد که می خواهید در روز خود بگنجانید، با روزهای هفته نمودار بسازید. هر بار که این رفتار را انجام می­دهید، به عنوان مثال، دندان­های خود را تمیز می­کنید، یک ستاره می­گیرید. هم کودکان و هم بزرگسالان این کار را پاداش می­دهند و به عنوان یک یادآوری و انگیزه برای انجام وظیفه عمل می­کند.
• استفاده از برنامه­ زمان بندی: استفاده از برنامه­ زمانبندی به درک مرور زمان و آنچه برای روز برنامه­ریزی شده کمک می­کند و مهلت­های مشخص شده را مشخص می­کند، مانند زمانی که باید کارها را تحویل دهید(هک[۳]، ۲۰۱۴).

آموزش والدین

بعضی از والدین احساس می کنند اگر به آن­ها گفته شود که نیاز به آموزش دارند، به عنوان پدر و مادر شکست خورده­اند؛ اما این طور نیست. آموزش والدین به والدین کودکان مبتلا به ADHD مهارت­هایی را برای مدیریت رفتار فرزندانشان در خانه می آموزند. این آموزش ها به والدین پشتیبانی عاطفی را یادآوری می­کنند و در عین حال تکنیک­های خاص انضباطی را نیز آموزش می­دهد که ثابت شده در کاهش مشکلات رفتاری در کودکان مبتلا به بیش فعالی موثر است. والدین غالباً می­آموزند که چگونه قوانین روشنی وضع کنند، عواقب آن را دنبال کنند و ساختار بیشتری را در روز کودک خود ایجاد کنند. والدین همچنین استراتژی­های تغییر رفتار را می­آموزند، مانند نحوه استفاده از سیستم­های پاداش دادن به بچه­ها برای انجام کارها و مشق شب و همچنین به آن­ها می­آموزند که چگونه نتایج طبیعی و منطقی را به روشی موثر اعمال کنند (اموری[۴] و الیسون[۵]، ۲۰۱۰).

آموزش مهارت­های اجتماعی

عدم آموزش مهارت­های اجتماعی اغلب می­تواند مشکلاتی را برای افراد مبتلا به ADHD ایجاد کند، زیرا علائم ADHD می­تواند منجر به رفتاری بی­ادبانه شود. به عنوان مثال عدم توجه به نشانه­های ظریف غیرکلامی­، قطع بی­صدا یک سخنران، یا نگاه کردن به بیرون از پنجره هنگام صحبت اشخاص و عبور از مرزهای فیزیکی با قرار گرفتن بیش از حد نزدیک به مردم از جمله این موارد است. هیچ یک از این رفتارها به قصد بی­ادبی انجام نمی­شود و خانواده و دوستان نزدیک این موضوع را درک می­کنند. با این حال، ایجاد دوستی، خوب انجام کار یا قرار ملاقات بدون ایجاد مهارت­های جدید اجتماعی، ممکن است سخت باشد. آموزش مهارت­های اجتماعی ممکن است به عنوان بخشی از رفتار درمانی شناختی (CBT) باشد، فرد یا در یک گروه با یک درمان­گر یا یک مربی ADHD ممکن است مهارت­ها را آموزش دهد(کلیکمن[۶]،۲۰۱۰).

مشاوره و روان درمانی

تحقیقات نشان داده است که رفتار درمانی شناختی برای افراد مبتلا به ADHD موثر است. این روش به ایجاد روش­های جدید برای رفتار در جهان کمک می­کند. نکته مهم، کمک به شرمندگی و اعتماد به نفس پایین است که بسیاری از افراد مبتلا به ADHD را تحت تأثیر قرار می­دهد. کار با یک مشاور یا درمانگر می­تواند یک روش مفید برای رسیدگی به مواردی باشد که از زندگی با ADHD ناشی می­شود، از جمله از دست دادن شغل و مشکلات مربوط به روابط. همچنین می­تواند برای افرادی که با شرایط مشترک مانند افسردگی و اضطراب زندگی می­کنند مفید باشد. صحبت با یک متخصص مراقبت­های بهداشتی که از ADHD آگاهی دارند برای یافتن بهترین مکانیزم­های مقابله­ای برای شما بسیار مفید است(لوپز[۷]، ۲۰۱۸).

مربیگری

ایجاد ساختار بیشتر در زندگی شما می­تواند به مدیریت علائم شما کمک کند. اما ایجاد یک روال ثابت و سازماندهی در هنگام ADHD دشوار است. مربیان ADHD می­توانند در هنگام ایجاد این ساختار، پاسخگویی ارائه دهند. آنها همچنین ممکن است به شما یا فرزندتان در تعیین اهداف، ایجاد عادت­های جدید­، یادگیری مهارت­های جدید و کار برای کمک به آنها در زندگی شما کمک کنند. مربی همچنین ممکن است به عنوان یک «مضاعف بدن» عمل کند. دو نفره بدنی شخصی است که شما را همراهی می­کند در حالی که شما یک کار دشوار را انجام می­دهید. بسیاری از افرادی که بیش فعالی دارند بیش از حد با کارهای خسته کننده، پیش پا افتاده یا چند مرحله­ای مانند کارهای خانه، شلوغ کردن و وضع مالیات دست و پنجه نرم می­کنند. آن­ها ممکن است شروع کار را به تعویق بیندازند یا اینکه مورد پیگیری قرار بگیرند و یک پروژه را نیمه تمام بگذارند.

هنگام انجام این کارها­، یک بدن دو نفره در یک اتاق با شما نشسته است. حضور فیزیکی آنها به شما کمک می­کند تا روی کار خود تمرکز داشته باشید و هرگونه اضطرابی را که احساس می­کنید کاهش می­دهد(گانس[۸]، ۲۰۱۹).

گروه­های پشتیبانی

گروه­های پشتیبانی به والدین کودکان مبتلا به ADHD و به افرادی که بیش فعالی دارند، آموزش، حمایت عاطفی و تشویق ارائه می­دهند. بودن در کنار افرادی که مبارزات شما را درک می­کنند ، بدون اینکه حتی مجبور شوید آن­ها را توضیح دهید، می­تواند راحتی و احساس تعلق خاطر زیادی را فراهم کند. گروه­های پشتیبانی همچنین مکانی عالی برای یادگیری در مورد منابع منطقه شما هستند، مانند یک دکتر ADHD به خصوص با دانش. بعضی اوقات گروه­های پشتیبانی سخنران مهمان دارند و در مواقعی دیگر می­توانید به سادگی تجربیات خود را به اشتراک بگذارید(گانس[۹]، ۲۰۱۹).

محل اقامت

هنگامی که فردی به طور رسمی مبتلا به بیش فعالی تشخیص داده شود، وی واجد شرایط اسکان است. این بدان معناست که کودک می­تواند در مدرسه خوابگاه دریافت کند و یک فرد بزرگسال می­تواند آن­ها را در محل کار خود داشته باشد. بعضی از افراد از درخواست محل اقامت احساس خجالتی می­کنند زیرا نمی­خواهند توجه را به خود جلب کنند یا احساس سر و صدا می­کنند. با این حال، اماکن اقامتی برای حمایت از شما وجود دارد. اگر برای آن­ها مفیدترین محیط را ایجاد ­کنند آن­ها نیز می­توانند نمرات توانایی را کسب کنید و بهترین کار خود را انجام دهید. مثال­هایی از محل اقامت دانشجویان شامل کمک به نوشتن یادداشت در کلاس، ضبط سخنرانی­ها و امکان شرکت در امتحان در یک اتاق ساکت است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد انجام این اقدامات با معلم در مدرسه یا مرکز معلولیت دانش­آموز صحبت کنید استفاده از هدفون­های کاهش دهنده سر و صدا یا ساعات انعطاف پذیر از جمله مواردی است که در محل کار می­توانید از آن استفاده کنید. مورد دیگر نصب علامت “مزاحم نشوید” است ، حتی اگر این سیاست دفتر نباشد. با رئیس یا منابع انسانی خود در مورد محل اقامت در محل کار که ممکن است به شما کمک کند صحبت کنید (هک[۱۰]، ۲۰۱۴).

تغییر سبک زندگی

تغییر سبک زندگی می­تواند به علائم ADHD کمک کند. اینها شامل ورزش منظم، داشتن رژیم غذایی سالم، خواب کافی و تمرین تکنیک­های کاهش استرس است .یک راه خوب برای گنجاندن این تغییرات سبک زندگی در زندگی این افراد است که آن­ها را تا حد ممکن لذت بخش کنید، زیرا انگیزه قسمت عمده­ای از ADHD است. به عنوان مثال، تمرینی را انتخاب کنید که برای شما سرگرم کننده باشد

تحصیلات

یادگیری تا آنجا که می­توانید در مورد ADHD چیست و چگونه بر شما یا فرزند شما تأثیر می­گذارد، مهمترین قسمت از روند درمان است. مشکلات در تنظیم توجه­، کنترل انگیزه­ها و بیش فعالی از علائم اصلی ADHD هستند، اما چگونه این مشکلات در زندگی فرزند شما یا شما بازی می­کنند؟ به عنوان مثال، آیا کودک شما خیال بافی می­کند و دستورالعمل­ها را از دست می­دهد، یا اینکه کودک شما تکانشی است و ممکن است بدون نگاه کردن به خیابان فرار کند؟ هنگامی که در مورد بزرگترین چالش­های ADHD خاص باشید، می­تواند به شما در جهت گزینش گزینه­های درمانی کمک کند.

خوشبختانه، اطلاعات بیشتری در مورد ADHD بیش از هر زمان دیگری در دسترس است. می­توانید از وب سایت­ها، کتاب­ها و پادکست­ها بیاموزید. شرکت در کلاس­هایی که بصورت محلی برگزار می­شود یا کنفرانس­های ملی مانند کنفرانس سالانه CHADD را در نظر بگیرید. و همیشه به یاد داشته باشید که باید با پزشکان گفتگوی آزاد داشته باشید(کلیکمن[۱۱]،۲۰۱۰).

رویکردهای درمانی مکمل

انواع مختلفی از درمان­های تکمیلی وجود دارد که برای ADHD مورد مطالعه قرار گرفته­اند. هیچ یک به طور قاطع اثبات نشده­است که از درمان معمولی موثرتر باشد. مهم است که قبل از شروع رویکردهای درمانی مکمل با پزشک و متخصصان بهداشت روان در میان بگذارید.

در اینجا چند روش درمانی مکمل وجود دارد که برای ADHD بررسی شده ­اند:

• اسیدهای چرب امگا ۳
• ملاتونین
• جینکو بیلوبا
• مخمر سنت جان
• طب سوزنی
• درمان­های مدیتیشن و یوگا
• نوروفیدبک

جمله­ طلایی

برنامه درمانی شما باید متناسب با نیازها و سبک زندگی شما تنظیم شود. مهم است که علائم و پیشرفت خود را کنترل کنید ، بنابراین می­توانید به دنبال یافتن راهکارها و روش­های درمانی باشید که به شما کمک می­کند تا با ADHD خوب زندگی کنید.

---

[۱] Gans

[۲] Scheithauer

[۳] haack

[۴] Amori

[۵] allison

[۶] Clikeman

[۷] lopez

[۸] Gans

[۹] Gans

[۱۰] haack

[۱۱] Clikeman